Po prawie 80 latach od śmierci, zebrane i opowiedziane zostały historie 14 chłopaków, którzy zginęli w czasie II Wojny Światowej. Ich losy zostały odkryte i zebrane na przestrzeni blisko 30 lat. Franek, Kazik, Janek, Antek, Stefan, Staszek, Mietek, Antek, Zygmunt, Leon, Zygmunt, Heniek, Rysiek Zbyszek... ? to losy już niezapomniane. Historie 14 warte są przypomnienia zwłaszcza w okresie, kiedy wspominamy tych, którzy odeszli. Każda polska społeczność ma swoich symbolicznych wojennych bohaterów. Wspominamy także tego, który ich "odkrył" - Zbigniewa Winiarka
Franek i Kazik zginęli w czasie akcji ?Burza?; Heniek został zastrzelony przez żandarmerię, a Janek zamęczony w niemieckim areszcie; jeden Antek zginął od miny, a drugi ? w czasie nalotu; Stefan zmarł w alianckim szpitalu; Staszek zginął w akcji partyzanckiej; Mietek i Zygmunt polegli w Powstaniu Warszawskim; Leon i Zygmunt ? zginęli podczas kampanii wrześniowej 1939 roku; Ryśka i Zbyszka - rozstrzelano w egzekucjach w Warszawie. Mieli zaledwie po dwadzieścia parę lat, najmłodszy z nich ? tylko 16 lat. Rodziny niektórych z nich straciły wszystkie swoje dzieci w okresie wojny. Każda z historii jest wyjątkowa, bolesna, zasługująca na pamięć.
W okresie, w którym wspominamy zmarłych, przypominamy historie 14 młodych ludzi, mieszkańców Mazowsza, Garwolina, o których losach trzy lata temu opowiedziano (po 80 latach od ich śmierci). Łączą Ich: młody wiek, miejsce zamieszkania, aktywne działanie w Szarych Szeregach w strukturach Armii Krajowej oraz śmierć. - To niezwykle wzruszające odkrywanie i poznawanie takich historii. Młodych, przyzwoitych, aktywnych społecznie ludzi, których tragedią było to, iż ich młodość przypadła na lata wojny. Dotarcie do dokumentacji, opowieści, liczne spotkania z rodzinami, historykami - trwały wiele lat. Poznając los po losie, chciałem, aby pamięć o Nich nie została zapomniana, aby lokalna społeczność upamiętniła, a przez to poznała Ich losy. Dziękuję tym, którzy opowiedzieli mi te historie, tym którzy przekazali materiały, tym którzy wspierali - tak mówił Zbigniew Winiarek, twórca projektu: ?Więcej niż sentyment?, Fundacja Meritum im. Zbyszka Winiarka
Blisko 30 lat poszukiwań?
Zebranie informacji, które pomogły poznać losy każdego z 14 młodych harcerzy, wymagały wielu lat pracy. Dotarcie do świadków, rodzin, historyków, grobów, dokumentów, zdjęć trwało od 1981 roku. Pomysłodawca projektu wiedział ? że losy 14 zasługują na to, aby pamięć o nich była przypomniana lokalnej społeczności i upamiętniona. Projekt: ?Więcej niż sentyment? rozwijał się sukcesywnie. Coraz więcej treści i faktów pojawiało się, aby w rezultacie powstało opracowanie poświęcone Ich pamięci. To koncept, który ma na celu zachęcić także inne społeczności lokalne do poszukiwania w swojej historii takich losów, które są godne upublicznienia i upamiętnienia ? poprzez aktywizację różnych środowisk danej społeczności. Projekt pokazuje jak wiele pozytywnych emocji, dostarcza realizacja takich projektów, kiedy ludzie angażują się w działania społeczne. To także utrwalanie wartości patriotycznych, pozytywnych postaw społecznych, wzorców godnych naśladowania, które są istotne w dzisiejszych czasach. Autorowi przyświecały słowa Naczelnika Szarych Szeregów, Stanisława Broniewskiego ps. ?Orsza?: ?Wartości, które wówczas powstały, nie mogą popielić się z biegiem czasu wśród gruzów, nie mogą szarzeć powoli w pamięci ludzkiej. Muszą być przywrócone życiu. Muszą zostać przekazane żywym. ? Dlatego trzeba o nich mówić!?.
Utrwalenie pamięci 14 i Zbyszka Winiarka
Od 1981 roku trwała praca nad zbiorami. Zbigniew Winiarek ? społecznik, pasjonat historii zwłaszcza poświęconej harcerstwu i Szarym Szeregom na Mazowszu w podwarszawskim garwolińskim powiecie. Autor licznych opracowań na temat harcerstwa na przestrzeni ostatnich kilkudziesięciu lat. Przez lata docierał do licznych informacji o poległych harcerzach z tego powiatu. Czytał listy, dokumenty. Poszukiwał zdjęć, które przestały być anonimowe. Analizował istniejące opracowania. Odwiedzał tych, którzy pamiętali okres wojny. Odszukiwał rodziny. Poznawał rodziny. Spisywał. Przywracał pamięć o Ich bliskich. Przed publikacją pracy w 2017 roku powiedział: Cieszę się, że pamięć o 14-nastu młodych ludziach zostanie poznana przez mieszkańców Garwolina i powiatu oraz Mazowsza, że na zawsze będą i pozostaną Oni honorowymi obywatelami tej społeczności. Dziękuję Radnym Rady Miasta Garwolina oraz wszystkim tym, dzięki którym przywróciliśmy pamięć o 14-nastu Wspaniałych. Swoim działaniem chcemy zachęcić także inne społeczności w Polsce do poszukiwania i upamiętniania pamięci bohaterów z ich regionu.
Zbyszek Winiarek odszedł 3 stycznia 2020 roku, po walce z nieoczekiwaną chorobą. Do końca działał społecznie oraz zawodowo i udzielał wsparcia innym. Podczas choroby upamiętnił pamięć jeszcze czterech hufcowych: Mariana Jaworskiego, Marię Świtalską, Wandę Bekierską i Czesława Chytrowskiego, którzy swą postawą dawali wzorcowy przykład oddania sprawom wychowania oraz edukacji dzieci i młodzieży Garwolina w latach niemieckiej okupacji. Odsłonięto tablicę poświęconą Ich pamięci, jedną z kilku, której inicjatorem był Winiarek.
Pozostawił książkę i wielki dorobek historycznych opracowań. Plany przekazane rodzinie dot. Jego działalności społecznej, historycznej oraz międzynarodowych projektów edukacyjnych są kontynuowane. Córce pozostawił swój profil harcmistrz.pl., który stał się rozmową córki z ojcem, swojego rodzaju opisem emocji, trudów choroby, rozstawania, walki o życie, świadectwa pamięci społecznika Zbyszka.
Pamięć odszukana i upamiętniona
Projekt ?Więcej niż sentyment? przywrócić miał według założeń Zbyszka Winiarka: zapomnianą pamięć, należny szacunek poległym, ale także dostarczyć licznych wzruszeń dla Ich rodzin. W rezultacie powstało opracowanie, a społeczność lokalna poznała zapomniane historie. Jednym z przejawów tych działań jest fakt, iż po długich staraniach wnioskodawców 25 października 2017 roku. Rada Miasta Garwolina nadała tytuł: ?Zasłużony dla Miasta Garwolina? 14 Członkom Hufca Harcerzy Związku Harcerstwa Polskiego - konspiracyjnego Roju ?Orłów? Szarych Szeregów ? żołnierzom Armii Krajowej, którzy zginęli bądź zostali zamordowani w czasie ostatniej wojny. Młodzi nosili nazwiska znane w społeczności ?garwolińskiej?: Franciszek Baranowski ?Pocisk?, Henryk Dłużniewski ?Lech?, Jan Floriańczyk ?Wir?, Antoni Kotlarski ?Kot?, Stefan Maszkiewicz ?Mak?, Antoni Mikulski ?Sęk?, Stanisław Mikulski ?Lis?, Zygmunt Różczka ?Dzięcioł?, ?Jowisz?, Kazimierz Stachowiak ?Żubr?, Leon Strassmann, Ryszard Wieteska ?Jeż?, Zygmunt Wysokiński, Mieczysław Zarębski ?Sosna?, Zbigniew Zimny ?Orzeł?.
Pamięci Zbyszka Winiarka - społecznika, ponad 30-lat służącemu społeczności komendantowi Hufca ?Orłów? Garwolin, radnemu, pasjonatowi lokalnej historii i przywracającemu pamięci żyjących losy ważnych w historii postaci, inicjatorowi 4 tablic pamięci, nauczycielowi i wychowawcy, twórcy i inicjatorowi niezliczonych aktywności dla dzieci i młodzieży ogólnopolskich oraz międzynarodowych, twórcy stanicy organizacji non-profit od kilkudziesięciu lat służącej dzieciom i młodzieży, przedsiębiorcy, prezesowi, założycielowi i dyrektorowi wielu stacji radiowych w tym: Antyradia, twórcy duetu: Michał Figurski/Kuba Wojewódzki). Człowieka ideałów. O silnym charakterze. Zawsze niosącego pomoc. Wielkiego wojownika podczas swojej walki z chorobą, którą przegraliśmy 3 stycznia 2020 roku. Działania na rzecz edukacji i kultury kontynuuje fundacja, której był inicjatorem: Fundacja Meritum im. Zbyszka Winiarka.
Fundacja Meritum im. Zbyszka Winiarka ? prowadzi swoją działalność oraz realizuje projekty od kilku lat. Jej celem statutowym jest: działanie na rzecz wszechstronnego rozwoju społeczeństwa polskiego zwłaszcza w zakresie kultury, tradycji, edukacji oraz rozwoju demokracji. Wartością Fundacji jest oparcie działań na zespole ? ludziach z doświadczeniem i wiedzą merytoryczną w zakresie realizacji różnych projektów ogólnopolskich oraz międzynarodowych w tym: edukacyjnych, społecznych, informacyjnych, kulturalnych czy komercyjnych. Fundacja zrealizowała projekty międzynarodowe oraz ogólnopolskie. Przy ich realizacji współpracuje z licznymi środowiskami, osobami w Polsce oraz na Świecie. Projekty realizowane są ze środków Fundacji oraz dofinansowywane w ramach funduszy różnych instytucji publicznych. Więcej informacji na www.fundacjameritum.pl
mat.pras.
fot. Fundacja Meritum
